Czym jest mobbing?

Kodeks pracy definiuje mobbing jako „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Istotne jest przy tym to, że osobą stosującą mobbing nie musi być sam pracodawca, ponieważ może to być także przełożony, a nawet współpracownik.

Mobbing w pracy – objawy

Choć definicja mobbingu wydaje się dość precyzyjna, to niejednokrotnie możemy mieć trudności w rozróżnieniu zachowań, które są akceptowalne w miejscu pracy od tych, które można określić jako nieetyczne. Mobbing przejawia się poprzez nieuzasadnioną krytykę, w tym krytykowanie wyglądu, wyśmiewanie, uporczywe ignorowanie, zniesławienie, zastraszanie, poniżanie, izolowanie pracownika i utrudnianie wykonywania pracy. Jako mobbing można też zaklasyfikować stosowanie obraźliwych gestów, wulgaryzmów, sarkastycznych uwag, a nawet opowiadanie nieodpowiednich żartów. O mobbingu możemy też mówić w sytuacji, gdy pracownik jest zmuszany do zostawania po godzinach pracy lub do rezygnacji z przerw, jak również wtedy, gdy jest straszony zwolnieniem z pracy.

Mobbing – przeciwdziałanie szkodliwemu zjawisku

Zgodnie z przepisami pracodawcy są zobowiązani do przeciwdziałania mobbingowi, a także do dbałości o dobra osobiste pracownika i o prawidłową atmosferę w miejscu pracy. W tym celu powinni opracować i wdrożyć procedury, które pozwalają na wykrycie i wyeliminowanie tego zjawiska. Przepisy nie regulują tego, jakie rozwiązania antymobbingowe należy wykorzystać, dlatego można je dostosować do indywidualnych potrzeb. Przykładem mogą być szkolenia dla pracowników, jak również kadry zarządzającej na temat niebezpieczeństw i konsekwencji mobbingu. Inny wariant to procedura umożliwiająca anonimowe zgłaszanie niewłaściwych zachowań.

Warto wiedzieć, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za mobbing niezależnie od tego, czy dopuścił się go sam, czy też dokonali tego jego pracownicy. W Kodeksie pracy znajdziemy następujący zapis: „pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę". Co więcej, przepisy mówią też, że pracownik, który doświadczył mobbingu lub wskutek niego rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Pracownik może więc dochodzić zwrotu kosztów poniesionych na wizyty u psychologów lub psychiatrów, jak również wykupu leków zapisywanych przez lekarzy specjalistów. Może też starać się o rekompensatę z tytułu utraconych premii, nagród finansowych i innych świadczeń, których został pozbawiony ze względu na działania mobbera. Dodatkowo poszkodowany pracownik może wystąpić z pozwem cywilnym przeciwko faktycznemu sprawcy (nie musi to być pracodawca) o naruszenie dóbr osobistych. Na mobberze może też ciążyć odpowiedzialność karna z tytułu takich posunięć jak na przykład stosowanie gróźb czy naruszenie nietykalności cielesnej.

Czym jest staffing w miejscu pracy?

Ostatnio coraz częściej mówi się o nowym rodzaju mobbingu, czyli o staffingu. Kiedy mobbing w pracy przeradza się w staffing? Wtedy, gdy ofiarą staje się nie pracownik, lecz pracodawca lub przełożony. Wśród działań przeciwko nim wymierzonych są zachowania mające na celu zdyskredytowanie przełożonego w oczach pracowników oraz zmuszenie go do odejścia z kierowniczego stanowiska, a nawet z pracy. Tym samym staffing przejawia się między innymi jako podważanie kompetencji przełożonego, rozsiewanie plotek, spiskowanie, a także ignorowanie, lekceważenie lub wyśmiewanie poleceń.

Jak można przeciwdziałać staffingowi?

Powszechnie obowiązujące przepisy nie przewidują regulacji, które sankcjonowałaby mobbing skierowany przeciwko pracodawcy. Osoba, którą dotyka staffing w pracy ma jedynie możliwość wniesienia powództwa cywilnego o naruszenie dóbr osobistych, w ramach którego może żądać zaniechania takiego działania, usunięcia skutków swojego czynu, jak również do wypłaty zadośćuczynienia.

Pracodawca lub pracownik kadry zarządzającej jest w lepszej sytuacji, niż pracownik doświadczający mobbingu, gdyż dysponuje szeregiem rozwiązań, które pozwalają mu bronić się przed nieetycznym zachowaniem podwładnych w miejscu pracy. Są to narzędzia służące dyscyplinowaniu pracowników, wynikające z Kodeksu pracy, takie jak upomnienia, nagany, a nawet rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, ze względu na to, że staffing wobec pracodawcy można interpretować jako naruszenie obowiązków pracowniczych.

Mobbing i staffing to zjawiska, które wpływają negatywnie zarówno na zdrowie psychiczne, jak i fizyczne ofiar, ale też na obniżenie efektywności pracy poszczególnych pracowników lub całych zespołów. Dlatego warto im przeciwdziałać na wiele sposobów i reagować na tego typu zachowania.