Prowadzenie księgowości w fundacjach, stowarzyszeniach i organizacjach pożytku publicznego
Organizacje społeczne niewątpliwie robią w naszym kraju wiele dobrego. Dlatego bardzo ważna jest ich transparentność i trzymanie się odpowiednich przepisów. Przepisów dotyczących w największym stopniu księgowości. Jak ją prowadzić w fundacjach i stowarzyszeniach? Na co zwracać uwagę?
Organizacje pożytku publicznego w Polsce
W 2019 roku działało w Polsce ponad 143 tys. organizacji społecznych, w tym 8798 fundacji i stowarzyszeń ze statusem organizacji pożytku publicznego. Zarówno tych niewielkich, działających przede wszystkim lokalnie, jak i potężnych organizacji obejmujących swoim zasięgiem cały nasz kraj. Organizacje pożytku publicznego działają na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 r. Mogą nimi zostać organizacje pozarządowe, tworzone przez związki wyznaniowe, spółki akcyjne oraz spółki z o. o., których główny cel działalności nie opiera się na osiąganiu zysków. Księgowość w fundacji i stowarzyszeniu – o czym należy pamiętać? Prowadzenie księgowości w fundacji i stowarzyszeniu podlega szeregowi przepisów zawartych w ustawie o rachunkowości oraz ustawach pokrewnych. Dlatego niezwykle ważne jest zapoznanie się dokładnie z przepisami. Poniżej prezentujemy najważniejsze zagadnienia związane z prowadzeniem ksiąg organizacji.
Księgowość jest obowiązkowa
Każda organizacja pozarządowa, nawet jeśli utrzymuje się wyłącznie ze składek członków, musi prowadzić standardową księgowość i na koniec roku obrotowego sporządzać tzw. bilans, czyli sprawozdanie finansowe wyszczególniające wszelkie przepływy pieniężne na kontach organizacji. Księgowość w fundacji lub stowarzyszeniu może być prowadzona na trzy sposoby:
- w ramach wolontariatu (osoba z wiedzą księgową może samodzielnie rozliczać organizację bez pobierania wynagrodzenia),
- przez osobę zatrudnioną na stanowisko księgowego,
- przez biuro księgowe wynajęte w tym celu.
W przypadku odpłatnej usługi księgowej, należy uwzględnić jej wartość w rocznym budżecie organizacji.
Polityka rachunkowości w stowarzyszeniu i fundacji
Zgodnie z brzmieniem przepisów ustawy o rachunkowości, stowarzyszenia i fundacje mają obowiązek opracowania polityki rachunkowości. Jest to specjalny dokument zawierający w sobie zasady finansowe, według których prowadzone będą księgi. Sporządza go zazwyczaj księgowy, przy czym wejście w życie wymaga akceptacji zarządu. W ramach polityki rachunkowości opisuje się m.in. plan kont, sposób przechowywania i archiwizacji dokumentacji finansowej, sposoby amortyzacji środków trwałych czy sposób księgowania kosztów. Polityka rachunkowości powinna zawierać również informacje o obiegu dokumentów w organizacji, tj. osobach uprawnionych do podpisywania umów i rachunków, dekretowania czy sprawdzania i potwierdzania prawidłowości poniesionych kosztów.
Ewidencja środków trwałych w organizacji pożytku publicznego
Jeśli organizacja prowadzi pełną księgowość, jej obowiązkiem jest prowadzenie ewidencji środków trwałych o wartości przekraczającej wartość zapisaną w polityce rachunkowości.
Zwolnienia i podatki w organizacjach pożytku publicznego
Status organizacji pożytku publicznego (potwierdzony wpisem do KRS) daje fundacjom i stowarzyszeniom konkretne przywileje. Znajdują się wśród nich m.in.:
zwolnienie z podatku dochodowego dla dochodu przeznaczonego na realizację celów statutowych,
zwolnienie z podatku od nieruchomości w przypadku, gdy dana nieruchomość przeznaczona zostaje na prowadzenie działalności statutowej,
zwolnienie z opłat skarbowych w ramach działalności pożytku publicznego,
zwolnienie z opłat sądowych m.in. z tytułu wpisu do KRS,
zwolnienie od podatku od czynności cywilnoprawnych (np. przy umowach sprzedaży), gdy czynność dotyczy działalności pożytku publicznego,
zwolnienie z VAT dla żywności przekazywanej organizacji na działalność charytatywną (VAT nie musi odprowadzać darczyńca).
Uproszczona księgowość w fundacji i stowarzyszeniu
Prowadzenie księgowości w organizacji pożytku publicznego jest skomplikowanym procesem wymagającym przestrzegania szeregu przepisów. Okazuje się, że spełniając jeden warunek fundacja lub stowarzyszenie nie musi prowadzić tzw. pełnej księgowości, lecz jej wersję uproszczoną. Warunkiem tym jest nieprzekroczenie w roku poprzedzającym moment przejścia na uproszczoną księgowość limitu 100 000 zł przychodu z tytułu odpłatnej i nieodpłatnej działalności. Przejście na uproszczoną księgowość w organizacjach pożytku publicznego pozwala uniknąć części skomplikowanych obowiązków księgowych, w tym przygotowania w każdym roku sprawozdania finansowego.
Księgowość w fundacji i stowarzyszeniu wymaga ogromnej wiedzy rachunkowej, dlatego chcąc zająć się tą konkretną specjalizacją musimy przyswoić wiele dodatkowych informacji. Z drugiej strony, rozliczanie organizacji pożytku publicznego oznacza pośrednią pomoc w ich działalności, a co za tym idzie, możliwość zrobienia czegoś dobrego dla społeczeństwa. Polecamy również systemy informatyczne, które są przygotowane na to, aby wspierać rozliczanie fundacji i stowarzyszeń.
