Zadatek vs zaliczka – czym się różnią wpłaty dokonywane przez klientów?
W wielu umowach handlowych pojawia się konieczność zapłaty zaliczki lub zadatku. Często te pojęcia są mylone, a nawet używane zamiennie. Jednak trzeba pamiętać, że zadatek i zaliczka to dwie różne formy przedpłaty. Odpowiadamy czym się różnią i co lepsze – zadatek czy zaliczka?
Czym jest zaliczka?
Zaliczka to kwota, którą wpłacamy dostawcy lub usługodawcy po zawarciu umowy, lecz jeszcze przed jej sfinalizowaniem. Jest to część kwoty za towar lub usługę, dlatego ostateczna kwota do zapłaty zostaje pomniejszona o wartość zaliczki. Wpłata zaliczki ma na celu potwierdzenie ustaleń zawartych w umowie. Niezwykle ważne jest jednak to, że zaliczka nie gwarantuje dotrzymania warunków umowy. W wypadku zerwania umowy zaliczka podlega zwrotowi i to niezależnie od tego, która strona rozwiązała umowę. Warto też wiedzieć, że przepisy nie określają jaką wartość ma mieć zaliczka i w jakim terminie ma zostać wpłacona. Dlatego strony umowy ustalają tę kwestię indywidualnie.
Co to jest zadatek?
Zadatek to forma przedpłaty, która w przeciwieństwie do zaliczki jest szczegółowo określona w przepisach prawnych, a konkretnie w kodeksie cywilnym. Wysokość zadatku musi być dokładnie ustalona w umowie. Ponadto zadatek powinien być zapłacony w momencie zawierania umowy. Co ważne, jest to forma, która gwarantuje warunki dotrzymania warunków umowy. Jeśli umowa dotycząca sprzedaży towarów lub usług zostanie wykonana prawidłowo, to zadatek stanowi część ceny całkowitej i należy odjąć jego wartość od ostatecznej ceny całkowitej za towar lub usługę. Jeśli umowa zostaje rozwiązana przez stronę dającą zadatek, to kwota ta przepada na rzecz strony biorącej. Jeśli jednak umowę zerwie strona biorąca, to strona dająca ma prawo żądać nie tylko zwrotu zadatku w pełnej jego wysokości, lecz kwoty dwukrotnie wyższej. Oczywiście umowa może zostać rozwiązana za porozumieniem stron. W takim wypadku zadatek może zostać potraktowany jak zaliczka.
Utrata wpłaconego zadatku lub obowiązek zapłaty zadatku w podwójnej wysokości nie mają zastosowania w pewnych sytuacjach. Dzieje się tak, jeśli nie wykonanie umowy nie było spowodowane winą żadnej ze stron lub obie strony ponoszą odpowiedzialność za niewykonanie umowy. Nie dotyczy to też umów, które zostały rozwiązane na drodze postępowania sądowego.
Zaliczka czy zadatek?
Wybór formy przedpłaty zależy od tego, co chcemy osiągnąć pobierając zaliczkę lub zadatek. Jeśli najważniejszym celem jest zabezpieczenie warunków umowy to zadatek będzie dobrym wyborem. Jednak trzeba pamiętać, że jeśli sami zerwiemy umowę to również poniesiemy finansowe konsekwencje. Zaliczka jest z kolei właściwą formą, jeśli zależy nam przede wszystkim na gotówce, która pomoże poczynić wstępne inwestycje w celu wykonania umowy np. zakup materiałów niezbędnych do wykonania usługi, a jednocześnie nie chcemy być obarczeni ewentualnymi konsekwencjami nie wykonania zobowiązania.
Warto zaznaczyć, że zarówno zaliczka, jak i zadatek, w przypadku prawidłowo zakończonej transakcji, w praktyce niczym się nie różnią. Istotne są bowiem różnice pojawiające się w momencie zerwania zobowiązania przez jedną ze stron.
Zapis w umowie
Niezależnie od tego, którą formę przedpłaty wybierzemy, warto umieścić w zawartej umowie (w formie pisemnej) podjętą w tym zakresie decyzję. Trzeba pamiętać, że samo oznaczenie formy przedpłaty wyłącznie na fakturach lub rachunkach, bądź też w tytule przelewu nie zawsze uznaje się za wiążące. Dlatego w umowie handlowej należy zawszeć taką informację, szczególnie jeśli decydujemy się na wpłatę o charakterze zadatku.
